Galatasaray Üniversitesi

Bu araştırma biriminin amacı, ölüm ve hafıza ile ilgili günümüz dünyasında ortaya çıkan sorunları çok boyutlu bir perspektifle ele almaktır. Disiplinlerarası bir yaklaşım benimseyen bu eksen, yalnızca sosyoloji ve antropoloji değil, aynı zamanda siyaset bilimi ve iletişim çalışmaları alanlarına da dayanan çalışmaları içermektedir.

Bu çerçevede, ölümün toplumsal temsilleri, farklı toplumlarda ölülere yönelik muamele (örneğin, cenaze ritüelleri, anma törenleri…) ve bedenlerin yönetimi gibi konular ele alınmaktadır. Bu nedenle, bu birimde ölüm ve hafıza, kültürel, toplumsal ve kurumsal dinamikleri içeren geniş bir çerçevede ele almaktadır.

Araştırma Alanları ve Temalar

Bu araştırma biriminde ele alınan temalar çeşitlilik göstermektedir:

• Çağdaş toplumlarda ölüm temsilleri: Ölümün politik araçsallaştırılması ve nostalji, medyada ölüm söylemleri, ölümün estetikleştirilmesi…
• Devletlerin yas politikaları ve nekropolitika.
• Nostalji ve toplumsal dönüşüm: Hafıza ve değişim arasındaki gerilimler, geçmişin idealleştirilmesi ile belirsiz gelecek arasındaki ilişkiler (örneğin, Yeni Osmanlıcılık).
• Anma pratikleri ve mekanları: Müzeler, anıtlar, Şehitlik, sahipsiz mezarlar (kimsesizler mezarlığı).
• Ölümün kutsallaştırılmış figürleri: Şehitler, kahramanlar…
• “Namus” cinayetleri, intikam, kadın cinayetleri…
• Cenaze pratiklerinin dönüşümü: Ölüm ve teknoloji, internet üzerindeki yeni ritüeller, sanal mezarlıklar.
• Toplu ölümler: Doğal felaketler, savaşlar, kayıplar.
• Ölüm ve etik tartışmalar: Biyoetik, ötenazi, ölüm sonrası adalet.
• İnsan ölümü ve hayvan ölümü: İnsan ve hayvan ölümlerinin toplumsal ve kültürel olarak nasıl ele alındığı, hayvan cenaze ritüellerinin gelişimi, hayvan yasının tanınması ve hayvan haklarının etik boyutu.

Sosyal/Sembolik Ölüm: Dışlanma ve Görünmezleştirme

Bu araştırma birimi, fiziksel ölümün ötesinde, sosyal ölüm kavramına da odaklanmaktadır. Sosyal ölüm, bireyleri ya da toplumsal grupları dışlanma, marjinalleşme ve görünmezleştirme süreçlerine sürükleyen “sembolik ölümler”i ifade etmektedir.

Bu tür marjinalleşme süreçleri farklı biçimlerde kendini gösterebilir:

• Zorbalık, taciz (çevrimiçi ve çevrimdışı) ve psikolojik şiddet.
• Aşağılama, küçük düşürme ve toplumsal damgalama.
• Nefret söylemi ve belirli kolektif kimliklerin meşruiyetinin sorgulanması.
• Bazı sosyal grupların veya aktörlerin görünmezleştirilmesi.
• Toplumsal ve kurumsal dışlanma biçimleri, bireylerin ve grupların sembolik statülerini kaybetmelerine yol açan durumlar.

Bu dinamiklerin incelenmesi, toplumsal ve sembolik şiddet mekanizmalarının anlaşılmasına katkı sağlarken, aynı zamanda modern dünyada iktidar, direnç ve toplumsal dayanıklılığın farklı biçimlerini daha iyi analiz etme imkanı sunmaktadır. Böylece, toplumsal dışlanma süreçlerine karşı geliştirilen direniş ve dayanışma pratikleri, hafıza politikaları ve ölümün anlamına dair farklı yaklaşımlar üzerine derinlemesine bir bakış açısı sunulması hedeflenmektedir.

Gelecek Etkinlikler

- 8-11 Temmuz 2025, Sunum “Réguler l’espace public par la mort : quelle place pour les chiens errants dans l’environnement turc ?”, Toulouse, AFS kongresi (Julie Alev Dilmaç).

- 24-27 Haziran 2025, Atölye “Penser et problématiser la Mort en Turquie : Rites, commémorations, traitement institutionnel des corps”, Strasbourg, Congrès GIS MOMM (Julie Alev Dilmaç & Seçil Doğuç).

- 15 Mayıs 2025 : Uluslararsı Konferans, “Explorer les politiques de mémoire : Quels usages contemporains du passé ?”, GSÜ (Elif Can & Julie Alev Dilmaç).

Seminer dizisi (2024)

- Ocak 2024 : Visite des trois cimetières d’Habibler (Sultangazi) (Jean-François Pérouse)

- Şubat 2024 : Traiter la mort (chercher/trouver les morts) en archéologie (Yasemin Yılmaz)

- Mart 2024 :  Les sociétés face aux morts collectives. Quelques apports de la sociologie des catastrophes (Benoit Giry)

- Nisan 2024 : La mort au travail : l’exemple de la construction de l’aéroport d’Istanbul (Marguerite Teulade)

- Mayıs 2024 : La prison : une maison des morts? (Seçil Doğuç)

- Haziran 2024  : Visite guidée du Musée de la Mémoire du 15 (Ece Nirun)

Seminer dizisi (2023)

- Mart 2023 : La Mort infinie : Le “10 Novembre” en Turquie (Nazlı Ökten)

- Nisan 2023: Reportages spéciaux sur les corps des migrants travailleurs morts en

Turquie (Hale Gönültaş)

- Nisan 2023 : Le prix du sang dans l’établissement de la non- justice en Turquie : Nécrodominaton et résistance (Gözde Aytemur, Cem Özatalay, Gülistan Zeren)

- Mayıs 2023 : La dépossession : culture matérielle et mémoire collective du marché aux puces à Sofia (Velislava Petrova)

- Mayıs 2023 : Ethnographier la souffrance au prisme de différentes formes de violences en Turquie (Gülistan Zeren)

Makaleler

- 2024, Julie Alev Dilmaç, « Les nouveaux visages de la violence misogyne en Turquie : des crimes d’honneur au revenge porn », Confluences Méditerranée, vol. 4, n° 131, p.151-163. (https://doi.org/10.3917/come.131.0151)

- 2024, Julie Alev Dilmaç, « Rest in Peace » (R.I.P.) : Faire et dire son deuil dans le monde numérique », Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, no.

40, p. 155-180 (https://doi.org/10.16878/gsuilet.1438892).

- 2022, Julie Alev DILMAÇ & Verda IRTIŞ, « Les atteintes à l'image en Turquie : étude de cas d'un fléau numérique ravageur », Rivista di Criminologia, Vittimologia e Sicurezza, p. 57-90.